عصر سرعت: مساله آب در کشور، تبدیل به یکی از مسائل حساس و استراتژیک شده است. خشک شدن فلات مرکزی ایران باعث شده تا بسیاری از مردم این شهرها با چالش مواجه شوند. در این شرایط بحث انتقال آب از دریای عمان به فلات مرکزی به خصوص به استان اصفهان که دارای کشاورزی و صنایع بسیار بزرگی است مطرح شده است. در این بخش شرکت فولاد مبارکه پروژه‌های مختلفی را پیش برده است. این در حالی است که این روزها و با اوج گرفتن بحث کم‌آبی در کشور، انگشت اتهام به سمت صنایع آب‌بر برده شده است. بسیاری معتقدند صنایع آب‌بر مانند شرکت‌های فولادی باید به سمت سواحل و جنوب ایران هدایت شوند. در خصوص میزان مصرف آب در شرکت فولاد مبارکه و اقدامات این شرکت در خصوص کاهش مصرف آب و انتقال آب به مرکز کشور با مهندس صباغی هرندی مدیر ارشد خدمات فنی و پشیبانی شرکت فولادمبارکه به گفت‌وگو پرداختیم.
آیا به نظر شما صنایع فولادی در برخی از استان‌های کم آب مانند اصفهان باید متوقف شود و به سمت سواحل برود یا راهکاری وجود دارد که صنایع فولادی در این استان‌ها وجود دارد؟ چرا که گفته می‌شود صنایع فولادی بسیار آب‌بر هستند؟
در مورد میزان مصرف آب در صنایع فولادی باید شفاف‌سازی شود. در اذهان عمومی این طور نقش بسته که صنایع فولادی حجم قابل توجهی از آب را در مخصوصاً در مرکز کشور و از رودهایی مانند زاینده‌رود برداشت می‌کنند. برخی از مسئولان کشور نیز به واسطه اطلاعات غلطی که به آنها منتقل می‌شود آماری ارائه می‌کنند که دور از واقعیت است. فولاد مبارکه در حال حاضر حداکثر ۱.۵ درصد از آب زاینده‌رود را برداشت می‌کند و این در حالی است که سال ۷۱ فولاد مبارکه با مجوز برداشت ۱۲۶۰ لیتر بر ثانیه از زاینده‌رود در ازای تولید ۲.۴ میلیون تن فولاد راه‌اندازی گردید. تا پایان سال جاری حجم استفاده فولاد مبارکه از آب به ۴۲۸ لیتر بر ثانیه برای تولید ۷ میلیون تن رسیده است؛ یعنی تولید این کارخانه تقریباً ۳ برابر شده در حالی که برداشت آب از رودخانه به یک‌سوم مجوز مأخوذه رسیده است. این در حالی است که سال گذشته این رقم ۶۵۰ لیتر بر ثانیه بوده است. یعنی در سال جاری برداشت این کارخانه از رودخانه ۳۶ درصد کاهش پیدا کرده است. این موضوع نشان می‌دهد که فولاد مبارکه اقدامات خوبی در زمینه کاهش مصرف آب انجام داده و توانسته مصرف خود را به یک نهم رقمی که ابتدای کار در نظر گرفته بود، برساند. این اعداد اگر واقعاً شفاف‌سازی شود، مشخص خواهد شد صنایع چندان سهم قابل توجهی از برداشت آب رودخانه ندارند.
همچنین در حال حاضر فولاد مبارکه جهت تولید هر تن فولاد خام ۲/۲ مترمکعب آب خام برداشت می‌کند که این میزان مصرف آب خام باعث شده که فولاد مبارکه در بین فولادسازان جهان جزء شرکت‌های فولادساز با بهینه‌ترین مصرف کننده آب قرار گیرد.
لازم بذکر است از زمان راه‌اندازی یکی از اولویت‌های این شرکت کاهش وابستگی به آب رودخانه زاینده رود بوده و در این خصوص پروژه‌های مختلفی اجرا نموده و یا تحت اقدام می‌باشد.
اجرای پروژه استفاده از پساب شهری شهرهای اطراف فولادمبارکه یکی از این پروژه‌ها بوده که از سال ۹۲ آغاز و با سرمایه‌گذاری نزدیک به ۶۵۰ میلیارد تومان اجرا شده که با اجرای این پروژه ۲۰ درصد از آب مورد نیاز فرآیند تولید از طریق پساب شهری تأمین می‌شود.
ضمناً ۳۰ درصد از آب مورد نیاز شرکت نیز از طریق بازچرخانی آب و تصفیه پساب صنعتی تأمین شده و در مجموع ۵۰ درصد از آب مورد نیاز این کارخانه از طریق پساب‌های صنعتی و شهری تأمین و وابستگی فولاد مبارکه به همین نسبت از رودخانه زاینده رود کاهش یافته است.
با هدف مصرف بهینه آب در فرآیند تولید پروژه‌های دیگری از قبیل تبدیل برج‌های تر(کولینگ تاور) به برج‌های هیبریدی در حال انجام بوده که با اجرای این پروژه‌ها مصرف آب در فرآیند تولید تا سال ۱۴۰۶حداقل ۵۰ درصد کاهش خواهد یافت.
آیا سهم ۲۰ درصدی تأمین از پساب، در سال‌های آینده افزایش خواهد یافت؟ برنامه فولاد مبارکه در این بخش چیست؟
با تکمیل سیستم‌های انتقال فاضلاب و تکمیل تصفیه خانه‌های شهرهای اطراف فولاد مبارکه و اضافه شدن شهرهای جدید به این پروژه سهم ۲۰ درصدی به میزان قابل توجهی افزایش خواهد یافت. بر اساس برنامه تدوین شده در فولاد مبارکه و با اجرای پروژه‌های تعریف شده تا سال ۱۴۰۶ وابستگی فولاد به زاینده‌رود به حداقل رسیده و برداشت آب از رودخانه صرفاً به منظور استفاده برای شرب و مصارف بهداشتی خواهد بود.
طرحی وجود دارد که انتقال آب از خلیج فارس به سمت اصفهان انتقال داده شود. به نظر می‌رسد که فولاد مبارکه هم با این طرح موافقت کرده است. نظر شما در این خصوص چیست؟
فولاد مبارکه بدلیل مسئولیت اجتماعی که در منطقه و کشور دارد با مشارکت شرکت‌های دیگر در خصوص بحث انتقال آب سرمایه‌گذاری نموده و تا ۵ سال آینده بخشی از آب مورد نیاز این شرکت از این طریق تأمین خواهد شد.
لازم بذکر است که انتقال آب از دریای عمان یا خلیج فارس نیازمند زیر ساخت‌های مورد نیاز جهت پروسه نمک‌زدایی و انتقال بالای ۸۰۰ کیلومتر و از طریق لوله به منطقه مرکزی می‌باشد که با توجه به هزینه بالای فرآیندهای مذکور، آب منتقل شده برای مصارف عمومی به لحاظ اقتصادی مقرون به‌صرفه نبوده و این آب صرفاً برای مصارف و صنایع خاص مناسب می‌باشد.
به نظر شما مشکل آب زاینده‌رود چگونه حل خواهد شد؟
برای حل مشکل زاینده رود راه حل انتقال آب از طریق دریای عمان یا خلیج فارس بدلیل گران بودن آب تأمین شده، راه حل منطقی و اجرایی نمی‌باشد. به نظر بنده بهترین راه حل برای جاری‌سازی زاینده رود انتقال بخشی از آب شیرین ورودی به خلیج فارس به سرچشمه‌های زاینده رود بوده که البته اجرای این پیشنهاد منوط به تصمیم حاکمیتی است؛ ضمن اینکه مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی تأثیر قابل توجهی در پایداری زاینده رود خواهد داشت. .
در این مسیر چه چالش‌ها و موانعی پیش‌رو وجود دارد؟
در حال حاضر بدلیل عدم توسعه زیرساخت‌های کشور در بخش‌های مختلف انرژی، شرکت‌های فولادی و از جمله فولاد مبارکه جهت تأمین پایدار انرژی مورد نیاز در فرآیند تولید پایدار و اقتصادی مجبور به سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف خصوصاً آب می‌باشد که در این راستا پروژه‌های مختلفی تعریف و بعضاً اجرا شده و تعدادی از این پروژه‌ها در مرحله اخذ مجوزهای مختلف می‌باشد که انتظار صنایع کسب حمایت دولت جهت تسریع در اخذ مجوزها و همچنین بسته‌های حمایتی و جذاب به منظور سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها می‌باشد.
