به گزارش عصر سرعت، ▫️چندی پیش در یادداشتی به اهمیت شناسایی ذینفع واحد پرداخته و اشاره کردم که به دلیل بالا بودن حجم مطالبات غیرجاری در بانک‌ها، لزوم مدیریت ریسک تمرکز اعتباری از اهمیت دوچندانی برخوردار شده است؛ به گونه‌ای که در دستورالعمل مدیریت ریسک اعتباری، این موضوع در خصوص تمرکز تسهیلات و تعهدات در گروهی از اشخاص خاص اشاره شده است؛ چرا که ارتباطات گسترده بانکی با گروهی خاص از ذینفعان می‌تواند به ریسک تمرکز برای آن بانک به دنبال داشته باشد.
نمونه بارز این موضوع، اعطای ۱۳۴ فقره تسهیلات مجموعاً به میزان ۹۳۸.۵ میلیارد تومان از سوی بانک اقتصاد نوین به مشتریانی است که ذینفع همه آن‌ها، شرکت دبش سبز گستر می‌باشد و یک ریال از آن بازپرداخت نشده است (منبع؛ بانک مرکزی).
پیشنهاد می‌شود بانک مرکزی نسبت به نهایی‌سازی الزاماتی که در ماده ۸ “آیین‌نامه پیشگیری از انباشت مطالبات غیرجاری بانکی” مبنی بر تهیه، اجرا و بهره‌برداری از سامانه شناسایی روابط اشخاص ذینفع واحد و اشخاص مرتبط، توسط ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی به وی واگذار شده، اقدام نماید.
مطلب پیشین این بود: امروزه بالا بودن حجم مطالبات غیرجاری در بانک‌ها، لزوم مدیریت ریسک تمرکز اعتباری را دوچندان کرده است؛ به گونه‌ای که در دستورالعمل حداقل الزامات ناظر بر مدیریت ریسک اعتباری در موسسات اعتباری، این موضوع را در خصوص تمرکز تسهیلات و تعهدات در بخش اقتصادی خاص، حوزه جغرافیایی خاص، صنعت خاص و همچنین گروهی از اشخاص خاص بیان نموده است که مورد آخر، اشاره به مفهوم ذینفع واحد دارد که اهمیت آن بر هیچ کسی پوشیده نیست؛ چرا که ارتباطات گسترده بانکی با گروهی خاص از طرفین مقابل یا ذینفعان، در مقایسه با دیگر مشتریان می‌تواند به ریسک تمرکز برای بانک‌ها منجر شود.
براساس بخشنامه‌های ابلاغی بانک مرکزی، ذینفع واحد عبارت است از: “یک شخص حقیقی یا حقوقی به طور مستقل” و یا “دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی که به واسطه برخورداری از روابط مالکیتی، مدیریتی، مالی، کنترلی و یا به نحو دیگری می‌توانند موسسه اعتباری را در معرض ریسک قرار دهند، بدین ترتیب که مشکلات یکی از آن‌ها بتواند به دیگری تسری یابد و منجر به عدم‌بازپرداخت یا ایفای به موقع تسهیلات و یا تعهدات آن‌ها شود”.
از آنجایی که یکی از مهم‌ترین عوامل شکل‌دهنده ریسک اعتباری در شبکه بانکی، تمرکز بر تسهیلات و تعهدات کلان است، عموماً با شکل‌گیری ذینفع واحد در مشتریان، احتمال بالای زیان را در صورت نکول برای بانک‌ها به دنبال خواهد داشت. از این‌رو، شناسایی ذینفع واحد و مدیریت ریسک‌های مترتب بر آن موضوع بااهمیتی بوده که کمیته بانکی بال در رهنمودهای سیاستی خود، به آن پرداخته است.
اهمیت این موضوع به حدی بالا است که ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی در ماده ۸ “آیین‌نامه پیشگیری از انباشت مطالبات غیرجاری بانکی”، بانک مرکزی را ملزم به تهیه، اجرا و بهره‌برداری از سامانه شناسایی روابط اشخاص مشتمل بر ذینفع واحد و اشخاص مرتبط در تشخیص روابط سببی و نسبی، مالی، مالکیتی، مدیریتی و کنترلی اشخاص حقیقی و حقوقی با یکدیگر در بانک‌ها نموده است. بنابراین از آنجا که بانک مرکزی وظیفه نظارت بر شبکه بانکی کشور را برعهده دارد و این وظیفه را باید در خصوص مدیریت ریسک‌های متداول از جمله اعتباری، بازار، و عملیاتی و ابزارهای کنترل بانک‌ها انجام دهد. اهمیت این موضوع با توجه به مسئولیتی که در برنامه هفتم پیشرفت در خصوص لزوم اعطای شناسه یکتای سمات به قراردادهای تسهیلاتی یا تعهداتی که ذینفع آن‌ها شخص حقوقی و تایید آن از سوی ایشان و همچنین طبقه‌بندی بانک‌ها براساس گزارش‌های ارزیابی کیفیت دارایی‌های ایشان طبق دستورالعمل ابلاغی از سوی بانک مرکزی، در سه طبقه «سالم»، «قابل احیا» و «غیرقابل احیا» به بانک مرکزی محول شده است، بیشتر خواهد بود.
بنا بر موارد پیش‌گفته، لزوم رعایت شناسایی ذینفع واحد به قدری اهمیت دارد که در ارایه عمده خدمات بانکی، ذینفع واحد نبودن طرفین الزامی است. رعایت این موضوع در راستای مدیریت هرچه بهتر ریسک اعتباری از سوی بانک‌ها در خصوص گشایش انواع اعتبارات اسنادی، صدور انواع ضمانت‌نامه‌های بانکی، صدور اوراق گواهی اعتبار مولد، فکتورینگ و… الزامی بوده و در دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های مختلف و متعدد بر رعایت آن تاکید شده است.
