به گزارش اختصاصی از عصرسرعت ، در سال 1402 بالغ بر 74.3 میلیون تن انواع محصولات پتروشیمی‌در کشور تولید شد و ظرفیت نصب شده فعال در صنعت پتروشیمی۷۹ درصد از کل ظرفیت این صنعت بوده است.
کمبود خوراک، بروز اشکالات تعمیراتی، مشکلات اقتصادی و کمبود مواد شیمیایی و قطعات یدکی دست به دست هم داده‌اند تا شاهد کاهش تولید محصولات پتروشیمی‌در سه سال اخیر باشیم.
در حال حاضر، شرکت‌های پتروشیمی‌به طور جدی و شدید بر مشکل تامین خوراک پایدار مواجه هستند و این مورد به یکی از بزرگترین مشکلات این صنعت مهم و استراتژیک کشور تبدیل شده است؛ به گونه‌ای که مهمترین و اصلی‌ترین علت افت تولید در مجتمع‌های پتروشیمی‌کمبود خوراک عنوان می‌شود.
در چنین شرایطی که شرکت‌ها با کمبود گاز و مواد اولیه گازی برای تولیدات خود مواجه هستند، استفاده از مواد اولیه نفتی بیشتر شده که تبعات محیط زیستی بسیاری دارد و آلودگی هوا را بیش از پیش دچار بحران خواهد کرد.
با کاهش تولید و افزایش بهای تمام شده، نقدینگی در اختیار شرکت‌ها کم شده و در نتیجه آن، طرح‌ها و پروژه‌های توسعه‌ای جهت کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی تجدیدناپذیر و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر یا با توقف مواجه شده یا به کندی پیش می‌رود. در چنین شرایطی نیروگاه‌ها نیز به مواد اولیه آلاینده روی آورده‌اند و با هدررفت منابع به دلیل بازدهی کم این نیروگاه‌ها، وضعیت تولید انرژی پایدار در کشور بیش از پیش بحرانی شده است. بنابراین، تکمیل و تعریف طرح‌های توسعه نیروگاه‌ها و بهبود تکنولوژی به منظور افزایش بازدهی نیروگاه‌ها باید از اولویت‌های مهم حوزه انرژی در کشور باشد.
خوراک پتروشیمی‌ها سهم قابل توجهی از بهای تمام شده را تشکیل می‌دهد و اگر به این موضوع توجه نشود و هزینه تولید محصولات افزایش یافد، پتروشیمی‌های داخل مزیت رقابتی خود را نسبت به رقبای منطقه‌ای از دست خواهند داد و بازارهای صادراتی از همینی که هست نیز کوچک‌تر و محدودتر خواهد شد.
مشکلات متعددی که در موضوع خوراک پتروشیمی‌ها وجود دارد سبب می‌شود سرمایه گذاری در این صنعت کاهش یابد و با از دست دادن مزیت‌های رقابتی و کاهش بازدهی و سود این صنعت، سرمایه‌های موجود صرف تامین خوراک و حفظ وضعیت موجود شود و در نتیجه، تکنولوژی‌های جدید به صنایع کشور تزریق نشود و در آینده‌ای نه چندان دور با صنعتی کهنه و فرسوده روبرو خواهیم بود که هزینه فرسودگی خطوط، اندک بازدهی باقی مانده را به صفر میل خواهد داد.
دولت برای جبران کمبود و ناترازی گاز و جلوگیری از نارضایتی مردم، به منظور تامین گاز خانگی اقدام به اعمال محدودیت مصرف گاز صنایع می‌کند و به این ترتیب است که شرکت‌های پتروشیمی‌هم اکنون کمتر از ظرفیت واقعی خود فعالیت می‌کنند. طبق آمارها با هر یک درجه کاهش دمای هوا، ۲۵ میلیون متر مکعب گاز بیشتر باید تولید و تامین شود؛ بنابراین در چنین شرایطی باید جلوی مصرف بی‌رویه گاز گرفته شود تا سوخت و خوراک مورد نیاز واحدهای صنعتی، پتروشمی، فولادی و سایر صنایع مولد و اشتغال‌آفرین، دچار چالش نشود.
به عنوان مثال، فصل پاییز و زمستان مهمترین زمان برای فروش اوره محسوب می‌شود اما؛ قطعی گاز در فصل زمستان و برق در فصل تابستان باعث می‌شود شرکت‌ها بازارهای صادراتی خود را از دست بدهند و دو دستی تقدیم رقبای خود کنند.
بنابراین، ثبات در تامین خوراک حتی مهم‌تر از قیمت خوراک بوده و می‌تواند سرنوشت مجتمع‌های تولیدی پتروشیمی‌را دستخوش تغییرات بزرگ کند. در این میان، تحقق برنامه افزایش تولید گاز از میادین گازی می‌تواند علاوه بر تامین خوراک مجتمع‌های پتروشیمی، ناترازی گاز کشور را نیز رفع کند.
همانطور که گفته شد قیمت و مقدار گاز طبیعی به‌عنوان خوراک، تأثیر مستقیمی‌بر حاشیه سود شرکت‌های پتروشیمی‌همچون پتروشیمی‌زاگرس که تولیدکننده متانول است، دارد.
آمارها بیانگر آن است که مقدار خرید گاز طبیعی (خوراک) توسط این شرکت در سال 1400 حدود 2.3 میلیارد متر مکعب بوده و در سال 1401 به 2.1 میلیارد متر مکعب کاهش یافته و در سال 1402 این رقم به 2 میلیارد متر مکعب رسیده است و به خوبی افت خوراک قابل مشاهده است.
به همین جهت، شرکت پتروشیمی‌زاگرس به منظور افزایش بهره‌وری تولید و مدیریت انرژی، دو راهکار افزایش تولید با مقدار خوراک ثابت و کاهش مقدار گاز خوراک دریافتی با مقدار تولید ثابت را تعریف و به اجرا درآورد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در راهکار افزایش تولید با مقدار خوراک ثابت، با افزایش ۳ درصدی تولید در هر واحد و تولید روزانه ۱۵۲.۶ تن، سالانه ۳۱.۸ میلیون دلار صرفه‌جویی درآمدی محقق می‌شود. همچنین، راهکار کاهش مقدار گاز خوراک دریافتی با مقدار تولید ثابت سبب کاهش مصرف خوراک به مقدار سالانه ۲۸۰ میلیون مترمکعب معادل مصرف ۳۳ روز مجتمع می‌شود.
با همه این مسائل و مشکلات و کاهش سطح خوراک تخصیص یافته، در سال 1402 شرکت پتروشیمی‌زاگرس توانست سطح تولید خود را حفظ کند و در حدود 2.4 میلیون تن متانول را تولید کرد و تمام آن را به فروش رساند. بررسی آمارها و ارقام منتشر شده نشان می‌دهد که با هدف‌گذاری درست و برنامه‌ریزی صحیح، کمبود خوراک مانع از آن نشد که شرکت تعهدات خارجی خود را ایفا نکند و میزان فروش صادراتی خود را نسبت به سال گذشته حفظ کرد و اجازه نداد بازارهای هدف خارجی به دست سایر رقبا بیفتد.
