روندهای مختلفی بر اقتصاد جهان در سال 2024 تأثیرگذار است که هرکدام می‌توانند تغییراتی شگرف در دنیا ایجاد کنند. به همین منظور لازم است که خود را برای هر احتمالی آماده کنیم. امنیت اقتصادی جهان در 2024 میلادی در خطری جدی قرار دارد. بیش از نیمی از اقتصاددانان ارشد حاضر در نشست امنیت اقتصادی داووس (Davos) اعتقاد دارند که اقتصاد جهانی در سال 2024 ضعیف می‌شود و از هر 10 نفر، هفت نفر بر این باورند که سرعت فروپاشی ژئواکونومیک در این سال افزایش خواهد یافت. در این شماره از رصدخانه استراتژیک و آینده‌پژوهی به بررسی برخی از این روندهای تأثیرگذار بر اقتصاد جهان در 2024 می‌پردازیم.
جنگ سرد دوم
با کاهش رشد اقتصادی چین، افزایش تنش‌ها بر سر تایوان و محدود کردن دسترسی چین به فناوری‌های پیشرفته آمریکا، وقوع جنگ سرد دوم، دور از انتظار نیست. شرکت‌های غربی تلاش می‌کنند وابستگی زنجیره‌های تأمین خود به چین را کاهش دهند، هرچند که این کار فقط به حرف آسان است. بااین‌حال، هر دو جبهه به دنبال جذب منابع به‌ویژه منابع سبز «قدرت‌های میانی» هستند .
رهبران چین به دنبال افزایش نفوذ جهانی خود هستند. شی‌جین‌پینگ (Xi JinPing)، رئیس‌جمهور چین در بیانه‌ای کنایه‌آمیز گفت که فعالیت‌های آمریکا را لابی ضد چین می‌داند و باید تمام‌قد جلوی اعمال قدرت و قلدری آمریکا گرفته شود و قویاً از منافع و منزلت ملی خود دفاع کرد. بعد از اتمام قرنطینه سخت‌گیرانه چین، شی‌جین‌پینگ رویکرد جدیدی را در پیش گرفت و تلاش‌های دیپلماتیک زیادی کرد تا جایگاه جهانی چین را ارتقا دهد. او از بلوک بریکس (BRICS) خواست تا طرحی برای گسترش اعضای خود ایجاد کند. وی همچنین در حال تبدیل «سازمان همکاری شانگهای» به یک گروه امنیتی ویژه در منطقه است. این گروه به چین کمک می‌کند تا روابط نزدیک‌تری با دو دشمن اصلی آمریکا یعنی روسیه و ایران داشته باشد.
جغرافیای انرژی‌های نو
تقاضا برای فلزات «سبز»، نقشه جهانی معادن مهم را بازترسیم می‌کند. متیو فاواس (Matthieu Favas) در گزارشی در اکونومیست نوشت که اگر اقتصاد جهانی بتواند به صفر خالص دست پیدا کند، مصرف مواد خام بسیار کمتر خواهد شد. دست‌یابی به فلزات سبز و توانایی تأمین آن‌ها در آینده‌ای نه‌چندان دور، ثروت زیادی ایجاد خواهد کرد.
با وجود حرکت به سمت تولید انرژی‌های پاک همچنان برای حصولشان به سوخت‌های فسیلی نیاز داریم. جالب‌تر این است که در زمان اوج مصرف نفت، کشورهای تولیدکننده نفت خام قیمت را افزایش می‌دهند و از این وضعیت سود می‌کنند. غول‌های نفتی خلیج‌فارس مانند عربستان سعودی و امارات ذی‌نفعان آشکار این تقاضا هستند. راه‌های دیگری نیز برای به دست آوردن ثروت وجود دارد، ازجمله صادر کردن فلزاتی که برای بنا کردن دنیایی کم‌کربن، موردنیاز است. مثلاً شیلی و پرو ازجمله کشورهایی هستند که با صادرات چشمگیر مس به سراسر جهان، مواد اولیه محصولاتی مانند سیم‌های مسی و پره‌های توربین‌های بادی را فراهم می‌کنند. همچنین شرکت کانادایی بَریک گولد (Barrick Gold) در نظر دارد تا 7 میلیارد دلار بر روی یک پروژه بزرگ مس در مناطق مرزی بین پاکستان و ایران سرمایه‌گذاری کند. کبالت، نیکل و لیتیوم از دیگر فلزاتی است که دنیا برای رسیدن به صفر خالص به آن‌ها نیاز دارد. کشور کنگو (DRC) بزرگ‌ترین منابع کبالت دنیا را دارد و اندونزی نیز بزرگ‌ترین صادرکننده نیکل جهان است. پادشاه فلزات پاک، لیتیوم است که از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آن می‌توانیم به آمریکای لاتین، استرالیا، چین و آتلانتیک اشاره کنیم . دارا بودن چنین منابعی، ثروت هنگفتی را برای این کشورهای به ارمغان خواهد آورد.
عدم قطعیت اقتصادی
امنیت اقتصادی جهان در 2024 میلادی در خطر جدی قرار دارد. بیش از نیمی از اقتصاددانان ارشد حاضر در نشست امنیت اقتصادی داووس (Davos) اعتقاد دارند که اقتصاد جهانی در سال 2024 ضعیف می‌شود و از هر 10 نفر، هفت نفر بر این باورند که سرعت فروپاشی ژئواکونومیک در این سال افزایش خواهد یافت. تغییرات ژئوپلیتیکی نیز باعث ایجاد نوسان در اقتصاد جهانی و بازارهای سهام خواهد شد. همچنین اکثر اقتصاددانان بر این باورند که بازار کار و شرایط مالی بدتر خواهد شد. با این وجود برای تمام مناطق جهان می‌توان کاهش تورم را متصور شد؛ اما هیچ منطقه‌ای رشد اقتصادی آن‌چنانی نخواهد داشت.
هوش مصنوعی
هوش مصنوعی مولد (Generative AI) دری به روی دنیایی از امکانات را برای مشاغلی که به دنبال نوآوری هستند، باز می‌کند. با استفاده از قدرت الگوریتم‌های یادگیری ماشینی (Machine Learning)، سازمان‌ها می‌توانند از پتانسیل خلاقانه هوش مصنوعی مولد برای تولید ایده‌ها، طرح‌ها و راه‌حل‌های جدید بهره ببرند. باید بپذیریم که هوش مصنوعی دارد به‌سرعت به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی و کار روزانه مردمان جهان تبدیل می‌شود. هوش مصنوعی مولد با تجزیه‌وتحلیل حجم وسیعی از داده‌ها و الگوریتم‌ها می‌تواند همبستگی و روندهای پنهانی را شناسایی کند که احتمالاً از چشم تحلیلگران انسانی دور می‌ماند. این تکنولوژی می‌تواند بینش ارزشمندی را برای کسب‌وکارها فراهم کند که به نوآوری و تصمیم‌گیری‌های بهتر منجر می‌شود .
سال 2023 با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بود. سال 2024 نیز می‌تواند شگفتی‌های بسیاری به همراه خود داشته باشد. ازاین‌رو برای هر فرد، شرکت و سازمانی واجب است که سر خود را بالا بیاورد و تنها به دیدن پیش پای خود اکتفا نکند. توسعه و تصور آینده‌های میان‌مدت و بلندمدت به سازمان کمک می‌کند تا برای خطرات احتمالی آینده از پیش آماده باشد.
منابع:
economist
bloomberg
economist
weforum
