پنج‌شنبه 25 اردیبهشت 1404
  • درباره ما
  • تبلیغات
  • ارتباط با ما
عصر سرعت
  • صفحه نخست
  • خبر
  • بورس
  • صنعت و معدن
  • نفت، پتروشیمی و پالایشگاه
  • بانک
  • بیمه
  • خودرو
  • سایر
    • سیاسی
    • فرهنگی اجتماعی
    • راهبرد
    • هنر، ورزش و رسانه
    • محرومیت زدایی و مسئولیت اجتماعی
    • حمل و نقل
    • گفتگو
    • مقاله
    • یادداشت
  • آرشیو ماهنامه

سفر پوتین به ایران؛ نمایی از یک ائتلاف استراتژیک

توسط dostmoshaver 13 مرداد 1401
13 مرداد 1401
525

 

رئیس‌جمهور روسیه سه‌شنبه ۲۸ تیر برای شرکت در اجلاس سه‌جانبه با همتایان ایرانی و ترک خود در‌چارچوب مذاکرات آستانه برای حل‌و‌فصل دیپلماتیک مسائل سوریه به تهران سفر کرد و طی آن دیدارهایی با مسئولان کشورمان خواهد داشت.

مروری بر دیدارهای مقامات ایرانی و روسی طی سال‌های اخیر حکایت از آن دارد که دو کشور نزدیکی و همکاری‌های گسترده‌تری را در دستورکار خود قرار داده‌اند و آن را از مجاری رسمی و ازطریق دیدارهای دیپلماتیک عملی می‌سازند. سفر جناب آقای رئیسی، رئیس‌جمهور ایران به روسیه در دی‌ماه 1400، دیدار ولادیمیر پوتین با رئیس‌جمهور ایران در حاشیه اجلاس سران خزر در عشق‌آباد در تیرماه 1401، و همچنین سفر آقای دکتر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی به روسیه در بهمن 1399 همگی نشانه‌هایی از عزم و اراده معطوف به همگرایی بیشتر در مقامات دو کشور را بازتاب می‌دهند.

سفر رئیس‌جمهور روسیه به ایران حامل دو پیام مهم و قابل‌تأمل به جهانیان است:

اول اینکه، این سفر در حالی رخ می‌دهد که سفر منطقه‌ای بایدن و دیدار وی با مقامات عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی به پایان رسیده است. قرابت زمانی این سفرها و دستور کارهای آنها بیان‌گر اهمیت و جایگاه خاص غرب آسیا و ایران در سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ است. سفر ولادیمیر پوتین به ایران حکایت از آن دارد که روسیه قصد ندارد به‌دلیل درگیری در اوکراین، روابط استراتژیک خود با متحد بانفوذ خود در غرب آسیا  را رها کرده و این منطقه راهبردی را به امریکا و متحدان منطقه‌ای آن واسپارد.

دوم اینکه، با توجه به تحرکات دیپلماتیک منطقه‌ای درجریان سفر اخیر رئیس‌جمهور امریکا به نظر می‌رسد هدف اصلی بایدن تلاش برای پیشبرد روند عادی‌سازی روابط برخی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی و تشکیل یک ائتلاف امنیتی جدید در سطح منطقه با مشارکت امریکا، صهیونیست‌ها و برخی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس بوده است. ناگفته پیداست که سمت‌وسوی این جریان منطقه‌ای معطوف به ایران با دستمایه مقابله با به اصطلاح تهدیدهای ایران است. در این بافت منطقه‌ای، سفر رئیس‌جمهور روسیه به ایران واکنشی مخالفت‌جویانه و مقابله‌جویانه با سفر رئیس‌جمهور امریکا و اقدامات و طرح‌های منطقه‌ای آن که آماج آن را مقابله با جمهوری اسلامی ایران تشکیل می‌دهد تلقی می‌گردد. رهاورد تقابل قدرت‌های بزرگ، اعلام افزایش حمایت روسیه از ایران به‌عنوان مؤتلف منطقه‌ای خود در برابر امریکا و متحدان آن است. این امر بیش از هر چیز مبین بی‌اعتباری فهمِ وهم‌آلود غربی‌ها مبنی بر انزوای بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران است.

سفر پوتین به تهران نشان از آن دارد که ایران و روسیه برای نزدیکی بیشتر به‌سوی یکدیگر گام برمی‌دارند. عوامل و متغیرهای متعددی پیشران گسترش روابط همگرایانه دو کشور در شرایط فعلی می‌باشند. مهم‌ترین عوامل پیشران‌ را می‌توان این‌گونه برشمرد و تبیین کرد:

اولین عامل، مقابله با سیاست‌های ضدروسی و ضدایرانیِ امریکا است. سفر پوتین به ایران در حالی رخ می‌دهد که درگیری‌های روسیه در اوکراین ادامه دارد؛ درگیری که مسکو طی آن در پاسخ به تلاش‌ها برای گسترش ناتو، وارد جنگی غیرمستقیم با غرب شده و آماج تحریم‌های فزاینده قرار گرفته است. کشورهای غربی منزوی‌سازی روسیه در جهان را به طور جدی و همه‌جانبه در دستور کار قرار داده‌اند. در چنین وضعیتی، مسکو درصدد بی‌اثر ساختن تلاش غربی‌ها برای تحمیل کسری نفوذ ژئوپلیتیک به این کشور از طریق توسعه روابط راهبردی با مهم‌ترین قدرت غیر غربی منطقه راهبردی غرب آسیا یعنی جمهوری اسلامی ایران است و تقویت همگرایی با کشورمان را در دستور کار قرار داده است. سفر پوتین به تهران دقیقاً در راستای اجرای چنین سیاستی پیگیری می‌شود.

در سوی دیگر این معادله، جمهوری اسلامی ایران نیز بعد از خروج یکجانبه امریکا از توافق هسته‌ای در معرض سیاست حداکثرسازی فشار ازجانب کاخ سفید قرار گرفته و با بدعهدی کشورهای اروپایی مواجه شده است. در چنین شرایطی، جمهوری اسلامی ایران با حمایت دولت و مجلس انقلابی، علاوه بر در پیش گرفتن راهبرد اقتصاد مقاومتی، سیاست خارجی خود را بیش از پیش بر توسعه روابط با قدرتهای نوظهور، تقویت روابط با همسایگان و اتخاذ دیپلماسی متوازن بنا نهاده است و در این فرایند تقویت همکاری‌ها با دولت روسیه از اهمیت بسزایی برخوردار شده است. اینک ‌که تهران و مسکو هم‌زمان آماج سیاست‌های تحریمی امریکا و غرب قرار گرفته‌اند، محور اصلی مذاکرات مقامات دو کشور درجریان سفر پوتین به تهران، همکاری‌های اقتصادی و منطقه‌ای، به‌ویژه مسأله مقابله با تحریم‌ها خواهد بود؛ از این‌رو، می‌توان استدلال کرد که این سفر و دیدارهای دیپلماتیک از این نوع نشانه‌هایی از عزم ایران و روسیه برای خنثی‌سازی سیاست‌های ضدایرانی و ضدروسی واشنگتن را بازتاب می‌دهند.

دومین عامل، رویکرد مشترک درقبال نظم ساختاری بین‌المللی و مخالفت با هژمونیک‌گرایی امریکا است. ایران و روسیه دارای مواضع یکسان در ضدیت با نظم جهانی ناعادلانه لیبرال تحت رهبری امریکا که داعیه‌دار نظام بین‌الملل تک‌قطبی است، می‌باشند. درواقع، دو کشور مهم‌ترین منبع تهدید و ناامنی در جهان را سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه امریکا و همراهی کشورهای اروپایی در این زمینه می‌دانند. براین اساس، تهران و مسکو نظام جهانی مستقر را نامطلوب دانسته و در پیِ درافکندن نظام جهانی جدید و مطلوب هستند. از نگاه آنها، نظم جایگزین می‌باید از تمرکز قدرت به‌سوی توزیع پراکنده قدرت حرکت کرده و حکمرانی جهانی با سازوکارهای چندجانبه‌گرایانه را قوام بخشد.

سومین عامل، سوابق همکاری‌های راهبردی منطقه‌ای در حوزه‌های جغرافیایی مختلف است. ایران و روسیه دارای پیشینه‌ای نسبتاً طولانی در زمینه همکاری‌های راهبردی در مناطق مختلف هستند. این دو کشور، هر یک در محیط‌هایی قرار گرفته‌اند که به‌طور بالقوه و بالفعل درگیر بی‌ثباتی و بحران می‌باشند. همکاری‌های منطقه‌ای تهران ـ مسکو جهت مدیریت امنیت در آسیای مرکزی و غرب آسیا پس از جنگ سرد نشان از منافع راهبردی مشترک آنها دارد. تعامل ایران و روسیه در مدیریت بی‌ثباتی‌ها و ناامنی‌های تاجیکستان در دهه 90، همکاری دو کشور در صحنه بحران افغانستان بعد از قدرت‌یابی طالبان در دور اول دهه 1990 و در دور دوم 2021 و به شکل بسیار مشهود در صحنه نبرد سوریه نمونه‌هایی از مهم‌ترین سوابق همکاری‌های راهبردی منطقه‌ای دو کشور محسوب می‌گردند. در این میان، همکاری موفقیت‌آمیز تهران و مسکو در غرب آسیا و مشخصاً در سوریه از چنان اهمیت استراتژیکی برخوردار است که از آن به‌عنوان نقطه عطفی در تاریخ روابط دو کشور یاد می‌شود. موضوعی که یکی از محورهای مذاکرات سران دو کشور درجریان سفر پوتین بود.

عامل چهارم، سابقه همکاری‌های راهبردی دوجانبه در حوزه‌های موضوعی مختلف است. ایران و روسیه در حوزه‌هایی مانند‌ انرژی هسته‌ای و دفاعی ـ تسلیحاتی از سابقه تعاملات گسترده و قابل‌توجهی برخوردارند. همکاری مسکو در راه‌اندازی و فعال‌سازی نیروگاه هسته‌ای بوشهر در فازهای مختلف و همچنین مقاومت آن در برابر فشارهای امریکا جهت عقب‌نشینی از پروژه‌های هسته‌ای ایران، نمونه‌ای بسیار مهم در این زمینه محسوب می‌گردد. همکاری راهبردی دو کشور در حوزه‌های دفاعی ـ تسلیحاتی نیز اگرچه همواره تحت فشارهای فزاینده امریکا قرار داشته، اما تداوم یافته است. به‌عنوان نمونه‌ای روشن از این همکاری‌ها می‌توان به فروش سامانه موشکی S-300 به ایران به‌رغم فشارهای فراوان امریکا بر روسیه و همچنین مخالفت مسکو در شورای امنیت سازمان ملل با تمدید تحریم‌های تسلیحاتی این سازمان علیه ایران اشاره کرد.

این عوامل که می‌توان از آنها به‌عنوان پیشران‌های همکاری‌های راهبردی ایران و روسیه نام برد، نقش بسیار مهمی در دستورکار مذاکرات مقامات دو کشور در جریان سفر پوتین به تهران دارد. افزون براین، چنین تحرکاتی قوام‌بخش «سیاست نگاه به شرق» به‌عنوان رویکرد غالب سیاست خارجی ایران خواهند بود و بر توان جمهوری اسلامی ایران جهت موازنه‌سازی در برابر مجموعه غرب خواهد افزود. حفظ دستاوردهای ناشی از پیروزی‌های استراتژیک در منطقه غرب آسیا و کاهش آثار مخرب ناشی از تحریم‌های ظالمانه که محور مذاکرات مقامات ایرانی و روسی را تشکیل خواهد داد، مهم‌ترین حوزه‌های منفعت تهران و مسکو است که در جریان سفر پوتین به تهران دنبال شده است.

 

 

Print Friendly, PDF & Email
بابک نگاهداری رئیس مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی
پست قبلی
فولادسازی ایرانی‌ها چقدر زمین خورد و برخاست تا صادرکننده شد
پست بعدی
با حکم دکتر علی رستمی مدیر عامل شرکت ملی صنایع مس ایران، «معبود عباس زاده» مدیر مجتمع مس سونگون شد.

بیشتر بخوانید

مسیر حرکت بخش خصوصی باید هموار باشد |...

30 فروردین 1404

برگزاری مزایده عمومی املاك مازاد بانك ملت

26 فروردین 1404

ارائه حساب وکالتی بانک توسعه تعاون برای دور...

26 فروردین 1404

آمادگی بانک ایران زمین برای معرفی حساب وکالتی...

26 فروردین 1404

پنجمین دوره طرح پیش‌خرید ایران‌خودرو آغاز شد

26 فروردین 1404

امکان وکالتی نمودن حسابهای بانک سپه در طرح...

26 فروردین 1404

پست بانک ایران بخشنامه تسهیلات قرض الحسنه ودیعه...

25 فروردین 1404

پیام تبریک دکتر شیری مدیرعامل پست بانک ایران...

25 فروردین 1404

فراهم شدن امکان وکالتی نمودن حساب‌های بانک پاسارگاد...

25 فروردین 1404

كارت های جدید بانك ملت مورد استقبال مشتریان...

25 فروردین 1404

پیام بگذارید لغو پاسخ

نام ، ایمیل و وب سایت خود را برای بار دیگر که اظهار نظر می کنم در این مرورگر ذخیره کنید.

آخرین اخبار

  • مسیر حرکت بخش خصوصی باید هموار باشد | جایگاه ویژه فعالان اقتصادی در عرصه اقتصاد و اجتماع 30 فروردین 1404
  • برگزاری مزایده عمومی املاك مازاد بانك ملت 26 فروردین 1404
  • ارائه حساب وکالتی بانک توسعه تعاون برای دور جدید فروش محصولات ایران خودرو 26 فروردین 1404
  • آمادگی بانک ایران زمین برای معرفی حساب وکالتی جهت خرید خودروهای داخلی 26 فروردین 1404
  • پنجمین دوره طرح پیش‌خرید ایران‌خودرو آغاز شد 26 فروردین 1404
  • امکان وکالتی نمودن حسابهای بانک سپه در طرح ثبت نام محصولات شرکت ایران خودرو فراهم شد 26 فروردین 1404
  • پست بانک ایران بخشنامه تسهیلات قرض الحسنه ودیعه مسکن فرزند سوم و بیشتر سال 1404 را به شعب بانک ابلاغ کرد 25 فروردین 1404
  • پیام تبریک دکتر شیری مدیرعامل پست بانک ایران به مناسبت فرا رسیدن 25 فروردین روز ملی منابع انسانی 25 فروردین 1404
  • فراهم شدن امکان وکالتی نمودن حساب‌های بانک پاسارگاد برای ثبت‌نام در پنجمین مرحله از «طرح پیش‌فروش و فوق‌العاده شرکت ایران خودرو»، به صورت غیرحضوری 25 فروردین 1404
  • كارت های جدید بانك ملت مورد استقبال مشتریان قرار گرفت 25 فروردین 1404

كليه حقوق محفوظ است، استفاده از مطالب با ذكر منبع بلامانع است.

عصر سرعت
  • صفحه نخست
  • خبر
  • بورس
  • صنعت و معدن
  • نفت، پتروشیمی و پالایشگاه
  • بانک
  • بیمه
  • خودرو
  • سایر
    • سیاسی
    • فرهنگی اجتماعی
    • راهبرد
    • هنر، ورزش و رسانه
    • محرومیت زدایی و مسئولیت اجتماعی
    • حمل و نقل
    • گفتگو
    • مقاله
    • یادداشت
  • آرشیو ماهنامه