مأموریت‌هایی همچون سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، راهبری، پایش و نظارت به منظور تنظیم روابط کار مبتنی بر رعایت اصل سه جانبه‌گرایی و حفظ و صیانت از نیروی کار از جمله وظایف وزارت کار است.
علاوه بر آن توسعه و توانمندسازی تعاونی‌ها، ایجاد تعادل در بازار کار و حمایت از پایدار‌سازی مشاغل و برقراری عدالت اجتماعی در حوزه‌های بیمه‌ای، حمایتی و توانمندسازی با رعایت اصول جامعیت، کفایت و فراگیری مبتنی بر قانون بیمه‌گری نیز از جمله دیگر مأموریت‌های این وزارتخانه محسوب می‌شود.
یکی از بخش‌هایی که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در آن فعالیت می‌کند و وظیفه ایجاد تعادل در آن را دارد بازار کار است. در واقع این وزارتخانه مکلف است در بازار عرضه و تقاضای اشتغال و نیروی کار تعادل ایجاد کند. بنابراین به منظور ایجاد چنین تعادلی موظف به ایجاد مشاغلی همسو با نیاز جامعه و کارجویان است.
دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی چکیده مهمترین برنامه‌ها، راهکارهای اشتغال و کارآفرینی را در سه دهه گذشته (دولت پنجم تا دولت سیزدهم) منتشر کرده است که جزئیات برنامه های این دولت برای کاهش نرخ بیکاری به شرح زیر است.
طراحی و ابلاغ زیست بوم ملی اشتغال، راه‌اندازی سامانه ملی اشتغال و کسب و کار کشور، تدوین اطلس ملی الگوهای اشتغالزایی، تدوین و تصویب برنامه ملی تقویت کسب و کار، معیشت مرزنشینان و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق مرزی، کاهش زمان صدور مجوز تأسیس آموزشگاه، کاهش زمان صدور سه روزه مجوز رشته‌های تأیید مجوز مشاغل خانگی، تصویب و آغاز اجرای سند مهارت‌آموزی و اشتغال سربازان، برگزاری اولین جشنواره ایده‌های برتر اشتغالزا و کارآفرینی، ایجاد بهره‌مندی رشته‌های مشاغل خانگی از پوشش بیمه‌ای صندوق بیمه روستاییان و عشایر،-تسهیلگری در پذیرش مهارت‌های تجربی و استاد شاگردی در مشاغل خانگی کاهش زمان صدور مجوز مراکز مشاوره و خدمات کارآفرینی به سه روزو… مهمترین اقدامات است.
مهمترین اقدامات دولت سیزدهم برای کاهش نرخ بیکاری و رونق اشتغال شامل موارد زیر است.
سیاست فعال بازار کار
سند ملی مهارت آموزی و اشتغال کارکنان وظیفه نیروهای مسلح
- برگزاری جشنواره های اشتغال و کارآفرینی
- تسهیل و تسریع صدور مجوز مشاغل خانگی و صدور مجوزهای مستقل رشته های ثبت محور
- پرداخت حق بیمه بیکاران به بنگاه های اقتصادی
- طرح تعیین وضعیت شغلی اتباع خارجی
- شناسایی و توسعه رشته های مشاغل خانگی
- برگزاری چهاردهمین جشنواره کارآفرینان برتر
- بازطراحی و تصویب آیین نامه توسعه دفاتر مشاوره شغلی و کاریابی غیردولتی
- سیاست های کلان بازار کار
- تهیه پیوست اشتغال برای طرح ها و برنامه های سرمایه گذاری و افزایش تولید
- تدوین گفتمان سازی وراهبری زیست بوم اشتغال
- تعیین تعهد اشتغال و برنامه ریزی برای ثبت بیش از یک میلیون شغل در سامانه رصد اشتغال کشور در قالب سند زیست بوم ملی اشتغال
- تهیه بسته اشتغال مرزی
- ساختاری و نهادی
- طراحی و اجرای اطلس الگوی اشتغال کشور
- تشکیل کانون کارآفرینان برتر رسمی کشور
به طور مثال طرح زیست بوم اشتغال بر مبنای یک خلأ همیشگی در حوزه اشتغال و کسب و کار کشور بنا شده است. با توجه به شاخص‌های کلان اقتصادی، هرکدام از این مؤلفه‌ها یک متولی مشخص در کشور دارند، در حالی که در حوزه سیاستگذاری و نظارت در حوزه اشتغال در کشور، تشدد آرا وجود دارد و زیست بوم ملی اشتغال به‌دنبال ساماندهی این حوزه‌ها می‌باشد.زیست بوم ملی اشتغال بر مبنای نظریه حوزه اشتغال به‌دنبال هماهنگی دستگاه‌ها برای ساماندهی حوزه اشتغال در کشور است. برنامه‌های اشتغال در کشور نیز بر مبنای زیست بوم در حال انجام است.
همچنین هدف از راه‌اندازی سامانه ملی اشتغال و کسب و کار کشور تهیه اطلاعات جامع از بازار کار است. از طریق سامانه ملی اشتغال و کسب و کار اطلاعات و داده‌های دقیق و جامع بازار کار و اشتغال در اختیار مدیران ارشد و سیاستگذاران کشور قرار می‌گیرد تا بتوانند در طراحی سیاست‌ها و برنامه‌های اشتغال و تنظیمات نهادی بین ذینفعان اصلی بازار کار، از آن بهره ببرند.
تدوین اطلس ملی الگوهای اشتغالزایی نیز درواقع مدل‌های اشتغالزا در هر کشور هستند که اشتغال در قالب آنها صورت می‌گیرد. بررسی‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشان می‌دهد تاکنون در بازار کار کشور چندین هزار الگوی اشتغالزایی شناسایی شده که این الگوها در حال اجرا هستند.
تدوین و تصویب برنامه ملی تقویت کسب و کار، معیشت مرزنشینان و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق مرزی
در این آیین نامه تلاش شده است با بکارگیری الگوهای تسهیلگر اشتغال و با همکاری و هماهنگی دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط، فرایند بهبود معیشت مرزنشینان متناسب با ظرفیت‌های محلی آن منطقه طراحی و اجرا شود.تغییر رویه در ایجاد اشتغال در مناطق مرزی و جلوگیری از معافیت‌های فسادزا در آن مناطق با بیش از یک پنجم هزینه تمام شده در الگوهای اشتغالزایی سنتی، تمرکز هدفمند فعالیت‌های اشتغالزایی مناطق مرزی ذیل یک برنامه متمرکز و جلوگیری از موازی کاری دستگاه‌ها، امکان بهره‌مندی مضاعف از قابلیت‌های مناطق مرزی با ارائه مجوزهای تردد در تفاهمنامه‌های دوجانبه با استان متقابل و ایجاد امنیت درون‌زا و مولد مبتنی بر حفظ ظرفیت‌های اقتصادی و اشتغال شکل گرفته به جای امنیت پرهزینه غیرمولد و شکننده موجود برخی از اهم نتایج متصور اجرای این برنامه است.
