مقدمه
هدف از استفاده مجدد آب مصرفی در سیستم احیا مستقیم که بعنوان آب پساب و دوریز به بیرون از سایت جهت آبیاری درختان و نیز پرت آب استفاه می‌شود کم کردن مصرف و کمک به بهینه استفاده کردن انرژی‌های طبیعی اعم از آب و گاز و … می‌باشد.
از میان فعالیت‌های انسان، صنایع تولیدی بیشترین سهم را در ایجاد آلودگی آب دارند و از طرفی تنوع این نوع آلودگی نیز بسیار زیاد است. به طور کلی خصوصیات آلودگی آب صنایع تولیدی به شرح ذیل است:
- بر خلاف صنایع معدنی و کشاورزی، شرایط تخلیه پساب از صنایع تولیدی نسبتاً ساده بوده و علت اصلی این امر آن است که پساب صنایع تولیدی تحت تأثیر شرایط پیچیده محیط طبیعی قرار نمی‌گیرد. به عبارت دیگر پساب صنایع تولیدی از یک نقطه مشخص تخلیه می‌گردد که اصطلاحاً به آن منبع آلودگی نقطه‌ای می‌گویند.چنین پساب‌هایی صدرصد مصنوعی محسوب می‌شوند و به دلیل آن که به عنوان منابع آلودگی نقطه‌ای شناخته شده‌اند، کنترل آلودگی آنها ساده است.
- تعیین و تشخیص منابع آلودگی صنایع تولیدی از طریق روشهای علمی ساده است اما کنترل این آلودگی‌ها همیشه آسان نیست و مشکلات پیچیده اجتماعی و سیاسی را به وجود می‌آورند.
- گرچه تخلیه پسابهای صنایع تولیدی نسبتاً ساده است اما تعیین ترکیب و کمیت آنها بسیار دشوار بوده و بستگی تام به نوع صنعت دارد.
- تاثیر پساب بر محیط زیست به شدت به موقعیت جغرافیایی صنعت بستگی دارد. به عنوان مثال:
الف ـ اگر تعداد و تراکم صنایع بزرگ در یک ناحیه زیاد باشد احتمال آلودگی وجود دارد اما اگر تعداد صنایع محدود باشد می‌توان پساب آنها را با بکارگیری روشهای ایدهآل کنترل کرد.
ب ـ استقرار صنایع در مناطق تجاری و مسکونی موجب بروز مشکلات زیست محیطی خواهد شد. به هر حال به دلیل مزایایی از قبیل موقعیت جغرافیایی، حمل تولیدات و به طور کلی دسترسی سریع‌تر به بازار مصرف، در پاره‌ای از موارد صنایع در جوار مناطق تجاری و مسکونی استقرار می‌یابند.
ج ـ موقعیت جغرافیایی صنایع (کوهستانی، دشتی و یا ساحلی) نیز نقش حساسی را در ایجاد آلودگی محیط زیست ایفا می‌کند. در نهایت، توان خود پالایی منابع پذیرنده آلاینده‌ها (رودخانه، دریا، یا دریاچه) نیز در کنترل آلودگی و یا گسترش آن باید در نظر گرفته شود
- روش تصفیه پساب صنایع تولیدی نیز در مسائل زیست محیطی موثر است. در پاره‌ای از کاخانجات، پساب به صورت مجزا پالایش می‌شود و در حقیقت هر صنعت، واحد تصفیه خانه مطلوب را بکار می‌گیرد. پاره‌ای از موارد، چند صنعت یک واحد تصفیه خانه مشترک دارند که پس از پالایش اولیه پساب هر صنعت، پساب برای پالایش نهایی به تصفیه خانه مشترک هدایت می‌شود.
روش تحقیق
- بررسی میزان آب مصرفی سایت (جدول 1)
- بررسی شرایط آب پساب (جدول 2)
- بررسی مسیر انتقال آب پساب
- بررسی و محاسبات مسیر و لاین برگشت آب پساب
نتایج و بحث
در احیا مستقیم آب سرد پس از انجام عملیاتی که در سیستم برای آن در نظر گرفته شده است جهت تمیز کردن و گرفتن لجن و داست جمع‌آوری شده در مخزنی بنام کلاریفایر ذخیره می‌شود و با تزریق مواد شیمیایی که کمک به انباشته شدن لجن می‌کند آب مصرفی مجدد به سیستم باز می‌گردد ولی با وجود این تدابیر باز هم مقداری از آب بعنوان دوریز در نظر گرفته شده است که از ته مخزن به سمت مخازنی دیگر هدایت می‌شوند تا لجن آنها گرفته شود و سریز آن آبی بعنوان پساب به سمت بیرون سایت هدایت می‌شود. با توجه به (جدول 2) که آنالیز مواد موجود در آب پساب را نشان می‌دهد و نیز مقدار عددی این ترکیبات با مقدار ترکیبات آب پروسس نزدیک است می‌توان از آن بجای آب پروسس در سیستم احیا مستقیم استفاده کرد.
تصویری از مخزن لجن و پساب در سایت فولاد غدیر ایرانیان
نتیجه‌گیری
با توجه به میزان آب از دست رفته در سیستم احیا مستقیم که بعنوان آب پساب شناخته می‌شود می‌توان با علم به اینکه درصد املاح و مواد رسوب شده آن پس از طی کردن پروسه تخلیه آب در سیستم بصورت تقریبی به آب پروسس نزدیک است مجدد به سیستم باز گردانده شده و از آن بعنوان آب پروسس استفاده کرد تا از اتلاف حجم زیادی از آب جلوگیری کرد و با توجه به موقیعت جغرافیایی سایت غدیر ایرانیان از نظر کم بودن میزان آب می‌توان درصد زیادی به ذخیره منابع طبیعی اضافه کرد و در حفظ محیط زیست نیز کاری بس بزرگ انجام داد. میزان آب از دست رفته درسیستم احیا مستقیم بعنوان آب پساب می‌باشد که با اجرای لاین متناسب با خروجی و بازگرداندن این آب به سیستم از هدر رفت آب در سال می‌توان جلوگیری کرد.
تقدیر و تشکر
با تشکر از جناب آقای مهندس اسدالله فرشاد مدیرعامل شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان و مهندس محمد رضا پاکسیما مدیر ارشد کارخانه آهن و فولاد غدیر ایرانیان و مهندس رضا زارع مدیرعامل شرکت فناوران فولاد آبتین که در انجام این پروژه حمایت لازم را انجام داده‌اند.
مراجع
[1] محمد حسن پنجه شاهی و فاطمه لطفی “استفاده ی مجدد از آب صنعتی و کمینه سازی پساب”
[2] محمد رضا محمد شفیعی و ریحانه عسگرپور “آلودگی آب”1392، تهران
[3] محمد مهدی شادمان و سعیده سعیدی “روشهای پیشرفته تصفیه پسابهای صنعتی”1387، تهران
