میزان ذخایر سنگ آهن کشور در کنار منابع گازی و همچنین نیروی انسانی در اختیار باعث شد تا چشم انداز تولید ۵۵میلیون تن فولاد برای سال ۱۴۰۴ هدف گذاری شود؛ هدفی که تا تحقق آن تنها دوسال زمان باقی مانده است. اما در سال های اخیر، صنعت فولاد کشور با چالش هایی همراه شد که توانست تردیدها برای تحقق این هدف را افزایش دهد.
یکی از موضوعاتی که به دغدغه اصلی تولیدکنندگان فولاد تبدیل شده، بحث تامین مواد اولیه است. هرچند وجود ذخایر بسیاری از سنگ آهن باعث شد تا چشم انداز ۱۴۰۴ در دستور کار قرار بگیرد؛ اما عدم توسعه بخش معدن به موازات توسعه ای که در صنعت فولاد در سال های اخیر رخ داد، باعث شد تا این بخش امروز در بحث تامین مواد اولیه با مشکلات بسیاری مواجه شود. این بحران باعث شد تا فولادی ها خود برای توسعه معادن پیشقدم شوند و معادنی را در اختیار بگیرند. البته حوزه سنگ آهن نیازمند توسعه بیشتر در بخش اکتشافات است تا بتواند این بحران را پشت سر بگذارد. درواقع باید سیاستگذاری ها در حوزه اکتشافات به سمتی برود که فعالان معدنی با توسعه فعالیت های خود مواد اولیه موردنیاز فولادی ها را تامین کنند. از سوی دیگر، توسعه معادن نیازمند تامین زیرساخت هایی است که باید با حمایت دولت تامین شود.
از دیگر چالش هایی که صنعت فولاد، به ویژه در سال های پس از تحقق چشم انداز می تواند با آن مواجه شود، عدم توازن عرضه و تقاضای فولاد (فروش داخلی و صادرات) است. عدم تحریک تقاضا می تواند تولیدکنندگان را با مشکلات بسیاری در بحث فروش درآمدزایی مواجه کند. رکود در بازار مسکن از اصلی ترین موضوعاتی است که می تواند تقاضا را در بازار داخلی کاهش دهد. از سوی دیگر، برخی سیاستگذاری ها باعث شده است تا صادرات با چالش های زیادی همراه شود، در حالی که صنعت فولاد می تواند از نقش آفرینان اصلی در ارز آوری غیرنفتی برای کشور باشد.
کاهش مصرف داخلی و شکاف عمیق قیمتی محصولات فولادی در داخل و خارج از کشور باید مورد بررسی قرار بگیرد؛ در غیر این صورت این شکاف قیمتی می تواند واحدهای فولادی را متضرر کند. فراموش نکنیم که قیمت گذاری دستوری هم نمی تواند دردی را دوا کند و تنها با ایجاد رانت به تضعیف دیگر حلقه های حاضر در زنجیره ارزش فولاد منجر می شود. موضوع دیگری که می تواند موجب توسعه بیشتر صنعت فولاد شود، توسعه روابط بین الملل و دسترسی به تکنولوژی های روز دنیاست. صنعت فولاد کشور یکی از صنایعی بود که به طور مستقیم در چارچوب تحریم ها قرار گرفت. حتی برخی از مدیران فولاد در این لیست قرار داشتند و این موضوع بحث صادرات و خرید تجهیزات و تکنولوژی را سخت می کرد.
هرچند تولیدکنندگان فولاد با تاکید بر سیاست استفاده از ساخت داخل توانستند بخش عمده ای از تجهیزات و قطعات را بومی سازی کنند؛ اما نمی توان گفت که به ارتباطات بین المللی نیازی نیست. دستیابی به دانش روز دنیا می تواند قیمت تمام شده را کاهش دهد و سوددهی را بالا ببرد. از سوی دیگر، این تعاملات، بازار صادراتی ایران را توسعه می دهد، درنتیجه روابط فعال اقتصادی و سیاسی بین المللی در فروش محصولات و بومی سازی تکنولوژی های نوین یکی از مهم ترین موضوعاتی است که باید با حمایت های دولت محقق شود.
در کنار موضوعات یادشده، تامین زیرساخت های انرژی، از جمله برق و گاز، از جدی ترین چالش های فولادی ها در سال های اخیر محسوب می شود که تحقق هدف گذاری های سالانه را سخت کرده است. متاسفانه کمبود برق در تابستان و کمبود گاز در زمستان تولید را سخت کرده و همین موضوع به طور مستقیم بر میزان صادرات هم اثر گذار بوده است. کمبود گاز باعث شد تا برنامه ریزی برای تولید با تردید همراه شود و میزان صادرات را کاهش دهد، این در حالی است که پیش بینی ها نشان می دهد چالش گاز در سال های پیش رو جدی تر خواهد شد و این موضوع می تواند حضور مداوم ایران در بازارهای صادراتی را تحت الشعاع قرار دهد.
چالش دیگری که در سال های پیش رو می تواند حضور ایران در بازارهای صادراتی، به ویژه بازارهای اروپا را تحت تاثیر قرار دهد، تولید فولاد سبز است. عدم حرکت در این مسیر می تواند بازارهای ایران را محدود کند یا توان رقابتی آن را کاهش دهد. وضع مالیات کربن صفر هزینه های صادرات را افزایش می دهد؛ درنتیجه حرکت به سمت تولید فولاد سبز و ارتقای تکنولوژی های آن از مهم ترین موضوعاتی است که باید در کنار رفع چالش های یادشده در دستور کار قرار بگیرد.
حال سیزدهمین همایش صنعت فولاد و سنگ آهن در نظر دارد در۶ محور اصلی تامین بلندمدت سنگ آهن و مواد اولیه، سیاستگذاری های پایدار و الزامات زیرساختی، عدم توازن عرضه و تقاضای فولاد (فروش داخلی و صادرات)، لزوم تهیه طرح جامع فولاد پس از افق ۱۴۰۴، نقش روابط فعال اقتصادی و سیاسی بین المللی در فروش محصولات و بومی سازی تکنولوژی های نوین، بررسی کاهش مصرف داخلی و شکاف عمیق قیمتی محصولات فولادی در داخل و خارج از کشور، اثرات معضلات زیرساختی و انرژی در تولید، عدم پایداری اقتصادی و اجتماعی و فولاد سبز، بایدهای محیط زیستی صنعت فولاد و جایگاه ایران در ارتقای تکنولوژی تولید را بررسی کند و راهکارهای پیشنهادی را در اختیار تولیدکنندگان فولاد، فعالان این زنجیره و دولت قرار دهد تا گرهی از گره های یادشده باز شود. گروه رسانه ای «دنیای اقتصاد» با هدف توجه به تبیین نقش و جایگاه بخش خصوصی در شکوفایی اقتصادی و توسعه پایدار در روزهای ۱۸ و ۱۹ اردیبهشت ماه اقدام به برگزاری سیزدهمین«همایش و نمایشگاه چشم انداز صنعت فولاد و سنگ آهن ایران با نگاهی به بازار» در محل هتل المپیک تهران کرده است. همچنین در روزهای ۲۰ و ۲۱اردیبهشت ماه امسال «همایش و نمایشگاه چشم انداز صنایع فلزات غیرآهنی ایران» و فناوری های وابسته با نگاهی به تولید و بازار، در محل هتل المپیک تهران برگزار می شود./دنیای اقتصاد
