شرکت فولاد سنگان خراسان یکی از مطرح‌ترین شرکت‌های فعال در حلقه‌های ابتدایی زنجیره فولاد کشور، و بزرگترین شرکت صنعتی و معدنی شرق کشور است که نقش کلیدی در تامین مواد اولیه صنعت فولاد کشور ایفا می‌کند. این شرکت از زمان آغاز به فعالیت خود تا کنون اهتمام ویژه‌ای به سیاست عمومی دولت در زمینه اولویت دادن به تامین نیاز داخل داشته است و با وجودنوپا بودن، در این راستا تاکنون بیش از 19میلیون تن گندله مورد نیاز شرکت سرمایه‌گذار و زیرمجموعه‌های آن را تامین کرده است. این شرکت همچنین به منظور توسعه بازار داخلی محصولات خود تا کنون بالغ بر 2 میلیون و 400 هزار تن از محصولات تولیدی خود را در بورس کالا همراه با ارائه تخفیف‌ها و مشوق‌های قانونی عرضه کرده است.
در سال‌های گذشته، نرخ‌گذاری و تخصیص سهمیه مصرف‌کنندگان اصلی در بخشی از محصولات زنجیره فولاد (شامل کنسانتره و گندله سنگ‌آهن و آهن‌اسفنجی) نرخ‌گذاری کالاهای مزبور بر اساس درصدی از قیمت فروش شمش فولاد خوزستان توسط وزارت صمت انجام می‌شد که با توجه به افزایش و کاهش هماهنگ نرخ مبنا (با فرض رعایت دستورالعمل سهمیه و نرخ ابلاغ‌شده توسط وزارت صمت از طرف همه عرضه‌کنندگان) منجر به ثبات قیمت‌ها در بازار فولاد و ایجاد اطمینان خاطر نسبی از تامین پایدار مواد اولیه برای تولیدکنندگان شده بود. البته ایراداتی همچون عدم تناسب بهای عرضه سنگ‌آهن در بازار آزاد و بورس کالا با نرخ‌های ابلاغی سایر فرآورده‌ها بر آن وارد بود که نهایتا منجر به ابلاغ الزام به عرضه فرآورده‌های سنگ‌آهن در بورس کالا و تبعیت از نرخ‌های بورس در دی‌ماه سال 1400 شد. قطعا ارزش‌گذاری کالاهای تولیدی در بورس کالا و بر مبنای عرضه و تقاضا راهکاری مناسب برای افزایش شفافیت بازار و برقراری توازن تجاری در زنجیره خواهد بود. از این رو، موضوعی که کماکان موجب برهم خوردن تعادل در توزیع عادلانه سود در حلقه‌های زنجیره فولادی می‌شود، عدم عرضه مستمر محصولات در بورس کالا و برخی ناهماهنگی‌ها در فروش سنگ‌آهن تولیدی به سرمایه‌گذاران و واحد کنسانتره‌سازی است. این موضوع در منطقه معدنی سنگان نیز نمود دارد. البته می‌توان با واگذاری عملیات اکتشاف و استخراج معادن دولتی شرق کشور به مصرف‌کنندگان (مشابه برخی آنومالی‌های استان کرمان)، ضمن بهبود بهره‌وری و افزایش تناژ تولید کلوخه سنگ‌آهن، همزمان نسبت به یکسان‌سازی قیمت‌های داخلی سنگ‌آهن از طریق الزام به انجام و تبعیت از عرضه‌های بورسی اقدام کرد.
تامین نیاز داخل، اولویت فولاد سنگان خراسان
ماموریت اصلی شرکت فولاد سنگان از ابتدای راه‌اندازی تاکنون مطابق سهمیه‌های ابلاغی وزارت صمت و تکالیف ابلاغی سرمایه‌گذار (فولاد مبارکه)، تامین بخشی از نیاز گروه فولاد مبارکه به ماده اولیه گندله بوده که با ارسال کل تولیدات سالانه خود به مقصد بزرگترین فولادساز خاورمیانه و شرکت‌های زیرمجموعه آن نقش موثری در تامین نیاز داخلی به گندله و تولید فولاد داخل ایفا کرده است. طی 2 سال اخیر به طور مداوم تولید گندله در این شرکت با روند خوبی انجام شده است و در مواردی نیز در تامین گندله مورد نیاز سایر مصرف‌کنندگان مشارکت داشته که نشان‌دهنده پایبندی شرکت فولاد سنگان به سیاست عمومی دولت در زمینه اولویت تامین نیاز داخل است.
این شرکت از ابتدای راه‌اندازی در نیمه دوم سال 1396 تا کنون با تامین بیش از 14 میلیون و 500 هزار تن گندله برای شرکت مادر و بالغ بر 2 میلیون و 500 هزار تن گندله برای شرکت‌های تابعه آن به نحو احسن اقدام به توسعه بازار داخلی محصولات خود کرده است. همچنین با توجه به مازاد تولید شرکت نسبت به نیاز سرمایه‌گذار و شرکت‌های زیرمجموعه آن، عرضه محصولات تولیدی با قیمت‌های رقابتی و ارائه تخفیف‌ها و مشوق‌های قانونی در بورس کالا به عنوان بهترین راهکار توسعه بازار داخلی توسط شرکت فولاد سنگان خراسان پیگیری می‌شود. تاکنون بیش از 2 میلیون و 400 هزار تن از محصولات تولیدی این شرکت در بورس داخلی کالا عرضه شده است. همچنین با توجه به مازاد عرضه گندله در بورس در ماه‌های ابتدایی سال 1402، برگزاری مزایدات عمومی فروش کالا با شرایط عرضه‌های بورسی و با در نظر گرفتن الزامات قانونی وزارت صمت مدنظر قرار گرفته و منجر به توزیع اسناد اولین مزایده عمومی فروش گندله به حجم 300 هزار تن در تیرماه سال جاری شده است.
تعرفه نسنجیده
افزایش ناگهانی تعرفه صادرات برخی محصولات بالادستی زنجیره فولاد از جمله کنسانتره و گندله سنگ‌آهن (تصویب‌نامه هیات وزیران 21 تیر 1402)، اقدامی است که اخیرا منجر به سلب اعتماد مشتریان صادراتی از بازار و افزایش ریسک صادرات شده است. به نظر می‌رسد افزایش 39 برابری تعرفه، آن هم در شرایط مازاد عرضه در بازار داخلی ناشی از شتابزدگی و عدم بهره‌گیری از نظر کارشناسان فعال در حوزه تجارت داخل و بین‌الملل است. قطعا تطابق سیاست‌های گمرکی دولت با وضعیت بازار و عرضه و تقاضای محصولات فولادی می‌تواند منجر به اطمینان بخشی به صادرکنندگان و بهبود فضای روانی حاکم بر بازار فولاد شود.
با توجه به انجام تکالیف تامین داخل و وجود ظرفیت‌های صادراتی در بازار گندله، این شرکت جهت بهره‌مندی از مزایای صادرات و تامین ارز مورد نیاز، اقدامات لازم جهت اخذ مجوزها و ایجاد زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری صادرات محصولات را انجام داده است. در این راستا عقد قرارداد انبارداری و بارگیری کشتی با منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس و تخصیص فضای انبارش کالای صادراتی برای فولاد سنگان صورت پذیرفته است. همچنین تامین خدمات مشابه در اسکله شهید رجایی به منظور افزایش ظرفیت‌های انبارش کالا و بارگیری کشتی در دستور کار قرار دارد و سیستم‌های نرم افزاری مورد نیاز و خدمات حمل ریلی تا اسکله‌های منطقه ویژه و شهید رجایی تامین شده است. از آنجا که مطابق آخرین مصوبات وزارت صمت، مجوز صادرات محصولات بالادستی فولادی مشروط بر اثبات مازاد عرضه در داخل است، لذا عرضه‌های متعدد به صورت هفتگی در رینگ صادراتی بورس کالا انجام می‌شود. تا کنون یک میلیون و 145 هزار تن طی 11 مرحله در رینگ صادراتی (تالار کالای صادراتی کیش) عرضه شده است. ضمنا شناسایی مشتریان بالقوه و کشف قیمت گندله برای تحویل بر روی عرشه کشتی یا درب کارخانه فروشنده از طریق برگزاری مزایدات عمومی صادراتی متعدد صورت پذیرفته است تا در زمان مناسب و در شرایطی که صادرات محصولات دارای توجیه اقتصادی باشد، انعقاد قراردادهای صادراتی و ارسال کالا در کوتاه ترین زمان ممکن انجام شود.
