«تولید، دانش بنیان، اشتغال آفرین» شعاری است که از سوی مقام معظم رهبری برای سال ۱۴۰۱ انتخاب شد. شعاری با سه راس مهم که می تواند شرایط اقتصادی و تولید در بنگاه های بزرگ را بهبود بخشیده و ارتقاء بهره وری را به ارمغان بیاورد، اما چطور می توان این شعار را محقق کرد و چه موانعی در مسیر آن به ویژه در صنعت فولاد وجود دارد؟ به سراغ اولین راس این شعار یعنی تولید می رویم، صنعت فولاد ایران طی دو ماه ابتدای ۲۰۲۲ بیشترین میزان رشد تولید فولاد را بین ۱۰ تولیدکننده برتر جهان کسب کرد. طبق گزارش انجمن جهانی فولاد در این مدت، تولید فولاد ایران رشد ۱۱.۸ درصدی را تجربه کرد اما همچنان نگرانی هایی در بحث تامین زیرساخت ها وجود دارد که می تواند این بخش را تحت تاثیر مستقیم قرار دهد.
موضوع اصلی برای افزایش تولید، تامین مواد اولیه از جمله سنگ‌آهن و همچنین زغال سنگ است. متاسفانه عدم حرکت به سمت اکتشافات در عمق طی سال‌های گذشته باعث شده، امروزه فرضیه واردات سنگ آهن رنگ و بویی جدی به خود بگیرد. این موضوع بر قیمت تمام شده نیز اثر گذار خواهد بود اما سوال مهم تر این است که آیا زیرساخت‌های بنادر ما، قابلیت واردات سنگ آهن برای تامین نیاز صنعت فولاد را دارا هستند. از سوی دیگر امروز تا چه اندازه حمل و نقل ریلی، توسعه پیدا کرده تا هزینه و زمان برای مصرف کننده نهایی سنگ آهن یعنی تولید کنندگان فولاد ، کاهش پیدا کند.
با جدی شدن این بحران، توسعه اکتشافات در دستور کار ارگان های مرتبط قرار گرفت اما با توجه به از دست دادن زمان طلایی سال های قبل ، نمی توان امید داشت این بحران به زودی حل شود، پس نگرانی فولادی ها چندان بی جهت نخواهد بود اما موضوع دیگر که می تواند تولید را تحت تاثیر قرار دهد، تامین انرژی مورد نیاز این صنعت است که در سال گذشته، آن روی خود را نشان داد.
محدودیت برق برنامه تولید را تغییر داد، در سال جاری اما تولیدکنندگان با آینده نگری بیشتری برنامه سال را تدوین کرده اند اما انتظار بر آن است که دولت به ویژه وزارت صمت برای حل این مشکل، تدابیر ویژه در نظر بگیرد. البته در سال گذشته توافق هایی صورت گرفت که می تواند کمی از شدت این بحران بکاهد اما مهم آن است که این موضوع خود زمان بر بوده و نیازمند سرمایه گذاری است و تا زمان بهره برداری از نیروگاه های جدید باید برنامه ریزی دقیقی برای تامین نیاز صنعت در نظر گرفت تا چرخ تولید از حرکت باز نایستد.
فولادی ها برای تقویت حضور در بازار های جهانی باید تولیدات خود را افزایش دهند،اما چطور صنعت فولاد از این بحران جان سالم به در می برد؟ این سوالی است که باید با برنامه های وزارت صمت به آن پاسخ داد. در نتیجه در بخش تولید نگرانی های به جایی وجود دارد که در صورت عدم حل آنها، صنعت فولاد با مشکلات بسیاری مواجه شده و توان رقابتی خودش را در بازارهای صادراتی از دست می دهد.
اما در بخش دانش بنیان باید منتظر اتفاقات بهتری نسبت به سال گذشته باشیم. وضع تحریم ها علیه کشور باعث شد تا موضوع ساخت داخل در دستور کار صنایع معدنی به ویژه فولادی‌ها قرار بگیرد. شرکت‌های فولادی با آغاز همکاری با شرکت های دانش بنیان توانستند، بخش عمده‌ای از نیاز خود را در عرصه تامین قطعات و وابستگی به واردات کاهش دهند. این در حالی است که حرکت در این مسیر از خروج ارز، از کشور نیز جلوگیری کرده است. از سوی دیگر این موضوع بر توانمندی فنی و تکنولوژی اثر مثبت خواهد داشت و می تواند صنعت فولاد را به حوزه صادرات خدمات فنی و مهندسی نیز تبدیل کند. در واقع مسیری جدید برای درآمد زایی در صنعت فولاد ایجاد می شود که می تواند در سایر بخش ها نیز تاثیرگذار باشد.
البته با تاکید مقام معظم رهبری بر شعار سال، می توان پیش بینی کرد در سال جاری تعامل فولادی ها با شرکت های دانش بنیان بیشتر خواهد شد که این موضوع به تحقق راس سوم این شعار کمک خواهد کرد. این تعامل در کنار تامین به موقع مواد اولیه منجر به اشتغالزایی در هر دو سوی ماجرا خواهد شد. به هر میزان که مواد اولیه، قطعات و تکنولوژی روز دنیا برای فولادی ها به موقع تامین شود، طرح‌های توسعه‌ای بیشتری در دستور کار قرار می‌گیرد که این موضوع اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم قابل توجهی را به همراه خواهد داشت، حتی در شرکت های دانش بنیان هم با افزایش طرح ها و پروژه ها می‌توان شاهد اشتغالزایی بود اما برای افزایش تولید مواد اولیه، ایمیدرو و سازمان های مرتبط در کنار واحدهای فولادسازی باید به دنبال توسعه اکتشافات باشند، در نتیجه در این بخش نیز شاهد افزایش اشتغالزایی خواهیم بود. بدون شک تحقق شعار سال نیازمند همراهی و تعامل تمامی بخش‌های یاد شده است تا بتوان به توسعه اقتصادی دست پیدا کرد.
