1- آمارهای وزارت نیرو نشان میدهد که “ظرفیت تولید برق” کشور به ۸۷ هزار مگاوات رسیده، در حالی که در پیک مصرف و زمانی که همه نیروگاهها با بیشینه ظرفیت خود کار میکنند، توان عملی تولید برق کشور به زحمت از ۵۶ هزار مگاوات عبور میکند و امسال نیز بنا بر گفته مقامات ایران، انتظار میرود کشور در تابستان با ۱۳ هزار مگاوات کسری برق مواجه باشد. این در حالی است که نیاز ایران به برق در تابستان کمتر از ۷۰ هزار مگاوات است و اگر واقعاً ایران توان تولید ۸۷ هزار مگاوات برق داشت، در تابستان میتوانست ۱۷ هزار مگاوات برق اضافی داشته باشد که معادل ۲.۵ برابر کل مصرف برق عراق است. حتی واردات برق به کشور از ابتدای امسال نیز انجام گرفته است. بر اساس برخی آمارها کشور با ۱۵ هزار مگاوات کمبود برق مواجه است.
2- صادرات گاز ایران به عراق به دلیل تسویه نشدن بدهی این کشور، با وقفه مواجه شده است.
3- در گزارشی به نقل از شرکت ملی گاز ایران، کشور در سال گذشته ۲۳۸ میلیارد متر مکعب مصرف داخلی داشته و ۱۷ میلیارد متر مکعب نیز صادرات گاز داشته است. بنا بر این تولید واقعی گاز کشور حدود ۲۵۵میلیارد متر مکعب، معادل ۷۰۰ میلیون متر مکعب در روز است. این در حالی است که مقدار گاز مصرفی در بخشهای نیروگاهی، صنایع عمده، خانگی و تجاری در برخی روزهای سرد سال ۷۸۸.۹ میلیون مترمکعب بوده که ۱۱۶.۱ میلیون مترمکعب گاز به نیروگاهها و ۱۰۶.۵ میلیون مترمکعب به صنایع عمده کشور تحویل شد و سهم بخش خانگی و تجاری از این مقدار ۵۶۶.۳ میلیون مترمکعب گاز بوده که عدد بسیار قابلتوجهی است.
میزان تولید گاز در کشور به دلیل فرسودگی و نبود سرمایهگذاری کافی، افزایش میزان مصرف در بخشهای خانگی، صنعتی، نیروگاهی و نیاز به ارز، با عدم تعادل روبروست و هم در فصل سرد و هم در فصل گرم، موجب بروز مشکلات عدیدهای اعم از خاموشی منازل و صنایع در فصل تابستان و تعطیلی بخشهایی از تولید در فصل زمستان برای واحدهایی چون سیمانیها و حتی فولادیها شده است.
صرفه نداشتن تولید برق در استفاده از سوختهای فسیلی، کم بودن راندمان تولید، بیتوجهی به نرخ رشد مصرف در سالهای آتی، نبود سرمایهگذاری، نگاه ارزآوری، بیبرنامگی و تاخیر در سرمایهگذاری برای انرژیهای تجدیدپذیر بادی و خورشیدی، ورود متقاضیان جدید به بازار کار، اشتغال و صنعت و استفاده نکردن از تجربیات موفق دنیا در زمینه توسعه زیرساختهای فنی و اجتماعی تولید و مصرف بهینه انرژیهای پاک، بیشک مهمترین عوامل عقبماندگی صنعت برق از انتظارات معمول است.
فارغ از تحمیل مشکلات معیشتی و زندگی اقشار مختلف مردم نگرانی از قطعی برق بهویژه در نقاط مختلف جنوب ایران، برخی صنایع پیشران از جمله فولاد در رده صنایع آسیبپذیر قرار خواهند گرفت. تجربه قطع برق ۴۵ روزه برخی واحدهای این صنعت در سال گذشته و افت میزان تولید به حد ۳۰ درصد ظرفیت، موجب نامهنگاری به وزیر نیرو نیز شد. تا جایی که درخواست شد تا حد ممکن جلوی صادرات برق به کشورهای همسایه گرفته شود تا منجر به تعطیلی واحدهای تولیدی ملی نشود و در این شرایط سخت اقتصادی واحدها با چالش بیشتر مواجه نشوند.
در میان قصه کهنه و افسانهای صنعت برق که البته زحمات بسیاری برای توسعه آن در کشور صورت گرفته اما به دلایلی که اشاره شد، با استانداردهای تولید و مصرف و عرضه و تقاضا و از همه مهمتر مسایل زیست محیطی و کمبود آب و آلودگی سوختهای فسیلی، فاصله زیادی دارد.
انرژی هستهای در کشور که با راهاندازی نیروگاه بوشهر میرفت تا جان تازهای به تولید برق بدهد، در انزوای سیاسی گیر افتاده تا جایی که مصائب برق هستهای و تبعات مترتب بر آن در ۲۰ سال گذشته، تکرار این کارخانه در حاشیه را غیر ممکن کرده و البته کسی اثری از برق ارزان هستهای هم ندید.
در این میان استفاده صحیح از نعمات خداوندی بر این سرزمین، همچنان راه چاره است.
رئیس سازمان انرژیهای تجدیدپذیر و بهرهوری برق ایران به تازگی از احداث ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه جدید در بخش انرژیهای تجدیدپذیر با کمک سرمایهگذاران بخش خصوصی در ۴ سال آینده خبر داده که برخی کورسوهای امید را زنده میکند و البته یک واقیعت تلخ دارد و آن اینکه بخش دولتی و عمومی هنوز این ظرفیت را نمیبیند.
گفته شده: انرژیهای تجدیدپذیر کشورمان تنها یکدرصد سهم نیروگاهی کشور را به خود اختصاص دادهاند که سهم بسیار ناچیزی است. اکنون ظرفیت نصبشده نیروگاههای تجدیدپذیر کشور حدود ۹۰۰ مگاوات است که ۳۱۰ مگاوات نیروگاه بادی و ۳۹۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی است.
تاخیر در نگاه متولیان تولید صنعت برق به آفتاب عالمتاب بالای سر خود، در حالی است که اروپای همیشه ابری پس از حمله روسیه به اوکراین و برنامه برای کاهش ۹۰ درصدی وابسته به نفت و گاز روسیه تا پایان سال میلادی جاری، اکنون ارقام کلانی برای احیای انرژی خورشیدی و بادی در دست اقدام دارد.
اتحادیه اروپا برای امسال در نظر دارد که واردات گاز از روسیه را دو سوم (۱۰۰ میلیارد متر مکعب) کاهش دهد و تا سال ۲۰۲۷ کلاً خرید گاز از این کشور را متوقف کند.
اعضای کمیسیون اروپا همچنین توافق کردهاند که تا سال ۲۰۲۸ تولید برق از منابع تجدیدپذیر را ۷۲۵ گیگاوات افزایش داده و به بیش از دو برابر رقم فعلی برسانند. در مجموع قرار است تا پایان دهه جاری، منابع تجدیدپذیر سهمی ۴۵ درصدی در تولید برق اتحادیه اروپا داشته باشد که پنج درصد بیشتر از اهداف قبلی است.
آمارهای آژانس بینالمللی انرژی نشان میدهد که اتحادیه اروپا پارسال ۴۷ گیگاوات به ظرفیت تولید برق از منابع تجدیدپذیر خود اضافه کرده است. اسپانیا، فرانسه، لهستان و آلمان بیشترین سهم را در رشد تولید برق پاک این اتحادیه داشتهاند.
در کل قرار است ۱۱۳ میلیارد یورو در انرژیهای پاک و ۶۵ میلیارد یورو سرمایهگذاری اضافی در پروژههای صرفهجویی انرژی این اتحادیه انجام شود. بقیه سرمایهگذاریها صرف اتصال شبکه برق اعضا، توسعه پایانههای گاز مایع، خطوط لوله گازی جدید و منابع جایگزین نفت و گاز روسیه خواهد شد.
اهمیت انرژیهای پاک در کشوری چهارفصل همچون ایران با منابع عظیم خورشیدی و همچنین باد مداوم در استان سیستان و بلوچستان، خراسان شمالی و جنوبی، زنجان، سواحل بادخیز مکران و مناطق کوهستانی متعدد را باید از زبان متخصصین غرب و شرق هم جویا شد و از تجربیات آنها نیز استفاده کرد. سالها پیش باید سهم تولید انرژیهای تجدیدپذیر به ۴۰ درصد از کل تولید برق کشور میرسید که شوربختانه با بی تفاوتی روبرو بوده است. امروز باید این صنعت را جدی بگیریم.
